
Theo y học, co giật là những thay đổi thoáng qua trong hoạt động của não điệ gây ra những thay đổi trong nhận thức, hành vi hoặc chuyển động. Chứng sốt co giật thường xảy ra ở trẻ nhỏ. Những yếu tố gây ra co giật ở trẻ em, bao gồm động kinh, sốt cao (co giật do sốt); chấn thương đầu, nhiễm trùng (như sốt rét, viêm màng não và các bệnh đường tiêu hóa), rối loạn chuyển hóa hoặc dị tật bẩm sinh. Dù lý do là gì, điều quan trọng là bạn phải biết phải làm gì đầu tiên khi trẻ lên cơn co giật. Sau khi thực hiện các bước đầu tiên xong, bạn cũng nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ để được tư vấn kỹ hơn.
Mục lục
Khái niệm co giật là gì?
Co giật xuất hiện khi có những thay đổi trong tín hiệu điện của não. Não là cơ quan được tạo thành từ các tế bào thần kinh. Các tế bào thần kinh hoạt động với nhau thông qua các tín hiệu điện. Co giật xảy ra nếu quá nhiều tế bào thần kinh gửi tín hiệu cùng một lúc.
Một cách dễ hiểu hơn, nếu trẻ có bất thường trong não, con bạn có thể bị co giật. Trong cơn co giật, con bạn có thể co gồng toàn thân. Trẻ có thể lặp lại các động tác như đánh vào xung quanh hoặc nghiến răng, trợn mắt. Nếu quan sát khuôn mặt trẻ, bạn có thể thấy môi trẻ tím hoặc xanh tái.
Đôi khi co giật chỉ xuất hiện ở một phần của cơ thể, như tay hoặc chân ở một bên. Trong cơn co giật, trẻ thường không nhận thức được chuyện gì đang xảy ra và không thể nói chuyện hoặc trả lời bạn. Sau mỗi cơn co giật, hầu hết trẻ sẽ cảm thấy buồn ngủ hoặc chưa thực sự tỉnh táo trong 1 đến 2 giờ. Thông thường, các cơn co giật sẽ diễn ra trong vài phút.
Tại sao trẻ nhỏ thường bị sốt cao co giật?
Sốt là triệu chứng, không phải bệnh lý. Sốt là một phản ứng hết sức bình thường của cơ thể đối với các bệnh nhiễm trùng nhằm chống lại các tác nhân xâm nhập từ bên ngoài như virus, vi khuẩn. Về cơ bản, sốt là biểu hiện có lợi cho cơ thể.
Theo các chuyên gia, trẻ nhỏ thường bị sốt cao co giật là vì bộ não của trẻ trong giai đoạn từ 0 đến 6 tuổi chưa thực sự phát triển hoàn chỉnh, do đó khá nhạy cảm với sự thay đổi của thân nhiệt. Nhiệt độ cao hoặc tốc độ thay đổi thân nhiệt đột ngột có thể kích thích bộ não gây nên tình trạng co giật. Trong giai đoạn phát triển từ 2 tháng đến 6 tuổi, trẻ bị sốt cao co giật 1 hoặc 2 lần thì có thể coi là lành tính.
Ngoài ra, nhiều nghiên cứu cho thấy sốt cao co giật cũng ảnh hưởng bởi yếu tố bẩm sinh di truyền (liên hệ nhiều gen), những người trong gia đình có tiền sử co giật thì những đứa trẻ cũng có nguy cơ mắc phải tình trạng này.
Có 2 dạng sốt co giật:
- Co giật do sốt đơn thuần: Cơn giật toàn thể; Cơn giật kéo dài dưới 15 phút; chỉ có 1 cơn giật trong 24 giờ.
- Co giật do sốt phức hợp: Cơn giật cục bộ; Cơn giật kéo dài trên 15 phút; có ≥ 2 cơn giật trong 24 giờ.
Những yếu tố gây ra co giật ở trẻ em?
Có nhiều nguyên nhân khiến trẻ có giật. Đôi khi co giật là do tổn thương não như:
- Thiếu oxy cung cấp cho não trong khi trẻ được sinh ra.
- Chấn thương đầu.
- Dị tật bẩm sinh.
- Viêm màng não.
- Những bệnh lí liên quan đến rối loạn chuyển hóa trong cơ thể như không thể chuyển hóa đường, đạm hay chất béo.
- Mẹ dùng thuốc lúc mang thai.
Trong giai đoạn từ 6 tháng đến 6 tuổi, sốt cao có thể gây ra một cơn co giật lành tính ở trẻ nhỏ.
Trẻ được nghĩ đến bệnh động kinh khi các cơn co giật xảy ra nhiều lần trong một thời gian dài. Trẻ bị động kinh có thể xuất hiện nhiều cơn co giật khác nhau. Một số trẻ chỉ có 1 hoặc 2 cơn co giật một năm. Trong khi những trẻ khác có thể bị co giật mỗi ngày.
Cách xử lý khi trẻ bị co giật?
Các cơn co giật thường không gây hại cho não của trẻ trừ khi chúng kéo dài. Hầu hết các cơn co giật chỉ xảy ra trong vài phút. Xử trí co giật ban đầu rất quan trọng vì có thể giúp trẻ tránh nguy cơ hít sặc dẫn đến tử vong. Bạn nên lưu ý đến những lời khuyên sau đây:
- Đặt con bạn nằm nghiêng một bên trên mặt phẳng. Lưu ý là giữ đầu bé được thẳng, không gập để bé thở tốt. Việc làm này giúp đường thở trẻ được thông, đờm dãi chảy ra ngoài tránh cho trẻ bị sặc.
- Vẫn trong tư thế nằm nghiêng, nới rộng quần áo bé đang mặc, nhất là vùng cổ. Hãy cố gắng bình tĩnh vì chỉ một vài chục giây trẻ sẽ hết cơn co giật. Lúc này không nên có nhiều người vây xung quanh bé. Mọi người trong nhà cần đứng tản ra để bé có được thoáng khí, có oxy để thở.
- Giữ trẻ tránh xa những vật dụng hay môi trường có thể gây thương tích như cầu thang hoặc vật sắc nhọn, ổ điện …
Gọi xe cứu thương hoặc đưa trẻ đến khám bệnh viện ngay nếu:
- Cơn co giật kéo dài hơn 5 phút.
- Trẻ bị chấn thương trong cơn co giật.
- Con bạn khó thở sau cơn co giật.
- Một cơn co giật khác xảy ra ngay sau đó.
- Đây là lần đầu tiên con bạn bị co giật.
Những điều tuyệt đối không nên khi trẻ bị co giật
- Không cho con bạn ăn bất cứ thứ gì cho đến khi trẻ hoàn toàn tỉnh táo.
- Đừng bỏ bất cứ thứ gì vào miệng con bạn cũng như cố giữ lưỡi của trẻ. Điều đó là không cần thiết, đôi khi lại gây hại cho trẻ.
- Tự ý cho trẻ uống thuốc chống co giật.
- Ủ ấm, mặc thêm quần áo cho trẻ dù trẻ sốt cao kèm rét run, lạnh tay chân.
Xét nghiệm sau co giật
Bác sĩ có thể cần làm những xét nghiệm để tìm nguyên nhân co giật việc này phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Trong đó:
Hiện tượng co giật đầu tiên của con
Với một cơn co giật đầu tiên, điều rất quan trọng là Bác sĩ sẽ tìm kiếm những nguyên nhân nguy hiểm. Sau khi thăm khám con bạn, các Bác sĩ thường sẽ làm các xét nghiệm, bao gồm:
- Xét nghiệm máu.
- Chụp CT scan, MRI hoặc siêu âm thóp nếu cần thiết.
- Chọc dò tủy sống. Bác sĩ sẽ đưa kim vào cột sống sau lưng của con bạn để lấy một mẫu chất lỏng xung quanh tủy sống. Mục đích của phương pháp này là để kiểm tra liệu trẻ có bị viêm màng não.
Tiền sử co giật
Nếu con bạn đã bị co giật trước đó và các xét nghiệm tìm nguyên nhân bình thường, các Bác sĩ thường không lo lắng trừ khi:
- Các cơn co giật mới xuất hiện có tính chất khác với trước đây.
- Tần số cơn co giật đến thường xuyên hơn.
Khi đó, có thể trẻ cần phải đo điện não đồ để xác định liệu trẻ có bị động kinh hay không. Trong phương pháp này, Bác sĩ sẽ đặt những miếng dán nhỏ lên đầu con bạn. Các miếng dán sẽ được nối dây với máy đo điện não để ghi lại tín hiệu của não. Điện não đồ có thể được thực hiện trong khi con bạn thức hay ngủ.
Sốt co giật có điều trị được không?
Hầu hết trẻ không cần phải điều trị gì trong lúc co giật. Bởi vì đa số cơn co giật chỉ kéo dài vài phút. Một vài trường hợp, những cơn co giật có thể kéo dài hơn 15 phút. Đối với những cơn co giật này, các Bác sĩ sẽ cho con bạn dùng thuốc chống co giật.
Tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra co giật mà trẻ sẽ cần được điều trị bằng nhiều cách khác nhau. Nếu trẻ được chẩn đoán động kinh, Bác sĩ sẽ chỉ định thuốc cần thiết để ngăn ngừa co giật cho trẻ. Ngoài ra, nếu trẻ có tổn thương ở não, có thể trẻ cần phải phẫu thuật. Kháng sinh là lựa chọn điều trị khi trẻ có viêm màng não do vi trùng.